POZOSTAŁE  OBIEKTY  Z ROMAŃSKIMI  ŚLADAMI

Wiślica
W połowie XX wieku w trakcie prowadzonych prac archeologicznych w kolegiacie potwierdzono istnienie dwóch wcześniejszych romańskich kościołów. Odsłonięto także tzw. płytę orantów (modlących się). Jest to odosobniony przykład posadzki gipsowej w której wyryto zdobienia i postacie przez wypełnienie rytu czarną mieszaniną zaprawy i zmielonego węgla drzewnego. W tych czasach to jest koniec XII w. powszechnie stosowano na posadzki w kościołach płytki ceramiczne tworzące ozdobne wzory.
Na płycie orantów postacie prawdopodobnie przedstawiają Henryka Sandomierskiego z kapłanem
i młodzieńcem, a na dolnej części Kazimierza Sprawiedliwego z żoną i synem – grafika obok.
W średniowieczu modlono się nie klęcząc, tylko stojąc z uniesionymi rękami, jak na płycie orantów.
W Wiślicy trzeba zwiedzić muzeum, żeby zapoznać się z dziejami tutejszej kolegiaty i romańskimi  reliktami niewidocznymi dla zwiedzających kolegiatę.

Jędrzejów
– najstarszy zespół klasztorny cystersów. Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP i św. Wojciecha z pocz. XIII w., przebudowany. Klasztor z II poł. XV w., rozbudowany, całkowicie zmieniony.
Pierwotny kościół romański został obudowany
i wtopił się w budynek obecnego kościoła, jego fragmenty na fot. obok. Był to kościół podobny istniejących z tej epoki w Prandocinie
i Inowłodzu. Zachowały się jeszcze 2 skrzydła krużganków (odnowione) i ściana kapitularza (widoczne na fot. niżej 3 łuki). Kapitularz miał
4 kolumny jak w Wąchocku.

Przed I wojną zostały rozebrane ściana wsch. krużganka i resztki kapitularza, (z fot. wynika, że sklepień już nie było). Przeciwko tej rozbiórce w 1904 r. interweniował u władz rosyjskich, niestety nieskutecznie, Stanisław Noakowski wspaniały rysownik, od 1914 roku członek petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, a w wolnej Polsce był profesorem i dziekanem Wydz. Architektury Politechniki Warszawskiej oraz prof. Akademii Sztuk Pięknych.
Rysunek wykonałem na podstawie jednej z dwóch znanych mi fotografii. To dwudzielne przeźrocze widok z kapitularza w stronę krużganków, wspornik narożny narysowany z prawej widoczny jest na fotografii powyżej pierwszy podpierający łuk od lewej.  Były dwa identyczne przeźrocza i otwór wejściowy pomiędzy nimi, jak w Wąchocku.
Obecny wygląd kościoła i klasztoru to późniejsza epoka.
Wg tradycji tu nad kapitularzem była cela bł. Wincentego Kadłubka biskupa krakowskiego, który zrzekł się tej godności i przeniósł do cystersów
w Jędrzejowie. Był autorem pierwszej polskiej kroniki. Ten klasztor to jest Jego sanktuarium.

Koprzywnica
– pocysterski zespół klasztorny.
Kościół p.w. św. Floriana z lat 1207-18, przebudowany.
Klasztor (zachowane skrzydło wschodnie) z I po. XIII w., przebudowany.
Na fot. widoczny zarys sklepienia nieistniejących krużganków. Na trawniku wydzielony wirydarz.
W kościele i istniejącym skrzydle klasztoru zachowały się fraternia i kapitularz oraz dużo detali romańskich.

Głowice kolumn w kościele

Z lewej: widoczna  gotycka, ceglana nadbudowa romańskiej szczytowej ściany transeptu. Poniżej dach XVII wiecznej kaplicy, a góruje barokowa wieża

Sklepienie kapitularza,
wsparte na dwóch kolumnach.
Niżej jeden ze zworników w kościele.

Imielno
– kościół p.w. Św. Mikołaja
z I poł. XIII wieku.
Romańskie okno i kolumna wewnątrz kościoła.

Ciekawy, ale nie romański wizerunek Chrystusa na ścianie kaplicy.

Tu krótka dygresja dot. Kościoła w Imielnie.
Czytając dzieje naszej rodziny spisane przez mojego kuzyna Marka Pernala natknąłem się na taki opis związany z parafią w Imielnie:
Na odpuście Matki Boskiej Szkaplerznej celebrował sumę ks. Ignacy Stokowski, proboszcz z Korytnicy, kazanie głosił ks. Józef Ładecki, proboszcz z Mokrzka; spowiadali: ks. Stuczeń, proboszcz z Wrocieryża, ks. Wilamowski z Mierzwina, ks. Białasz Chomentowa. Po objedzie parafianie poprosili na cmentarz obecnych księży w celu uradzenia, by można (jak im się w głowach uroiło), by prezbiteryum powiększyć, czyli przedłużyć co najmniej o dziesięć łokci, niektórzy z księży popierali żądania chłopów, ja zaś z ks. Ładeckim vicedziekanem oparliśmy się i na naszem stanęło, gdyż przedłużywszy prezbiteryum, cały kościół okazałby się zdeformowanym, wyglądałby jak kiszka. Przytem niewiele by się zyskało na przedłużeniu, następnie ołtarz cały strupieszały trzeba by przestawiać, a natenczas rozleciałby się w próchno. Na koniec kościół nasz stary antyk nie można według widzimisię bezkarnie przebudowywać, należy go zachować nadal takim, jakim jest. Ledwie chłopów przekonaliśmy i uspokoili w ich dzikich zachceniach.
Tak zapisał pod datą 20 lipca 1913 roku w swoim dzienniku proboszcz parafii Imielno ks. Adam Włosiński. Chwała ks. Włosińskiemu.

Skalbmierz
– kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela sprzed 1217 r., rozbudowany, zmieniony, pozostałości romańskie to zamurowane okna widoczne wewnątrz i otwór strzelniczy w wieży.

Zawichost
– pofranciszkański z. kl. Kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela z lat 1245-57, wczesnogotycki, odbudowany. Pozostałości klasztoru (skrzydło wsch.) przed 1257 r., odbudowany.

Mokrsko Dolne
– kościół p.w. Wniebowzięcia NMP
z ok. poł. XIII wieku. Znaki na ciosach, gzyms.

Mieronice
– kościół p.w. Św. Jakuba Starszego
z II poł. XIII w., rozbudowany w XV wieku (część tynkowana). Pierwotny romański kościół to tylko obecne prezbiterium
(z ładnym sklepieniem krzyżowym). Ówczesne kościoły były niewielkie, ten miał wymiary 6 X 6 m. być może istniała część drewniana, tak jak dobudowana gotycka.
W ścianie szczytowej piękny fryz arkadowy. Drewniana dzwonnica z XVIII w.

Końskie
Na kościele p.w. Świętego Mikołaja zachował się późnoromański tympanon
z symbolami Słońca i Księżyca po obu stronach krzyża.

 

Goźlice
Kościół p.w. Wniebowzięcia NMP z I p. XIII w. przebudowany, ślad w postaci okna
i znaków na murze. Na odsłoniętym (zdjęty tynk) fragmencie widać mur z ciosów, romańskie okienka, gzyms wałeczkowy
i kawałek lizeny nad murem kaplicy.

Inne obiekty

  • Święty Krzyż – pobenedyktyński zespół klasztorny. Kościół p.w. Podwyższenia Krzyża Św. i Świętej Trójcy (z fragmentami romańskimi : ściana i okno na terenie klauzuli)
  • Kielce – katedra p.w. Wniebowzięcia NMP wzniesiona w 1171 r. rozbudowana w XVI – XIX wieku. Całkowicie zmieniony obiekt.
  • Daleszyce – kościół p.w. Św. Michała Archanioła z 1221 r., przebudowany, całkowicie zmieniony.
  • Kije – kościół p.w. Św. Św. Piotra i Pawła z II poł. XII w., rozbudowany, całkowicie zmieniony, ślad romański okienko i mur opus spicatum w narożniku płn-zach.
  • Samborzec – kościół p.w. Świętej Trójcy z ok. poł. XIII w., przebudowany, całkowicie zmieniony.
  • Sulisławice – kościół p.w. Narodzenia NMP z ok. poł. XIII w. W  starym kościele romański portal (plecionka na belce), znaki na ciosach.

MENU