TARCZEK  –  kościół p.w. Św. Idziego opata

 

Obecna wieś Tarczek niedaleko Bodzentyna, był osadą, która przed 1253 rokiem otrzymała prawa miejskie. W historii Tarczka zapisało się trzech biskupów. W latach 60. XIII wieku miasteczko otoczono murami. Sprawił to pierwszy bp. Jan Muskata zniemczony Ślązak, zaciekły wróg Władysława Łokietka. Drugim był Paweł z Przemankowa – biskup – marzenie walczących z kościołem. Hulaka znany z rozwiązłego trybu życia, utrzymywał harem do którego porwał nawet zakonnicę. W Tarczku zakończył żywot, ponoć zrzucony ze stogu siana na który wchodził do kolejnej kochanki. Dla jednych to powód do potępienia całego kościoła, dla innych, także dla mnie, dowód, że kościół przetrwa różne ekscesy swoich pasterzy, bo jak śpiewa Niemen „ludzi dobrej woli jest więcej…”. Trzecim biskupem, związanym z Tarczkiem był bp. Jan Bodzanta herbu Poraj, przeniósł on istniejący w Tarczku dwór biskupi do Bodzentyna. Odtąd Tarczek traci na znaczeniu i w XV w. przestaje być miastem.
W kościele jest cenny późnogotycki tryptyk w ołtarzu głównym z ok. 1540 r., przedstawiający w centralnym miejscu Chrystusa Zmartwychwstałego ukazującego się Maryi, postaci świętych, sceny maryjne oraz – cztery wyobrażenia Męki Pańskiej na ścianach zamykających tryptyk (fot. obok). Przez 40 dni Wielkiego Postu można zobaczyć wyłącznie te 4 sceny z Drogi Krzyżowej. W Wigilię Paschalną, ponownie odsłaniany jest cały tryptyk. To stara tradycja, sięgająca odległych wieków.

Widok kościoła od płd.-wsch. dobudowane elementy do kościoła romańskiego są tynkowane, białe. Budynek wniesiony jest z ciosów piaskowca i ma kształt połączonych ze sobą prostych brył geometrycznych. Na horyzoncie z lewej nad ogrodzeniem zarys Góry Miejskiej u podnóża jej leży Bodzentyn, do niego biskup Bodzanta przeniósł swój dwór. Grube kamienne mury pełnią funkcje obronne, dlatego otwory okienne są małe i wysoko usytuowane, zachowane w pierwotnej formie od strony płn. (fot. niżej).

Prezbiterium oddzielone łukiem, który ma już lekkie, prawie gotyckie wyostrzenie. Sklepienie prezbiteriun odbudowane w latach 1945 – 1946. Ołtarze boczne z początku XVII w.

 

 

 

 

 

Widok na prezbiterium kościoła z tryptykiem otwartym w ołtarzu.

Na fotografii obok elewacja płn. romańskiego kościoła św. Idziego, który wg. dokumentów zbudowany został w XIII w. z fundacji bpa krakowskiego Iwo Odrowąża.
Wezwanie świątyni może świadczyć, że stał w tym miejscu kościół już w XI w., kiedy to kult świętego Idziego dotarł do Polski i był szczególnie silny. Tak też mówi tradycja – świątynia w Tarczku kryje w swoich murach pozostałości kościoła z XI w., fundowanego przez Władysława Hermana.
W końcu XVI w. ukończono kapitalny remont budowli, wymurowano na nowo fasadę zachodnią i rozebrano emporę zachodnią.

Elewacja płn. pokazuje kościół w pierwotnym stanie, niezmienione okienka i żadnych późniejszych dobudówek, zmienione jest tylko pokrycie dachu.

Z lewej romańskie okienko, charakterystyczny łuk zwieńczający i rozglifienie.



Na rys. z prawej brakuje chyba chat otaczających kościół, wszak było to miasteczko (może poprawię).