BODZENTYN – zamek przebudowany w XVI w. na rezydencję biskupów
Zamek powstał na gruntach wsi Tarczek w XIV w. w nowym ośrodku administracyjnym biskupów krakowskich jakim został Bodzentyn. W XVI wieku zamek przebudowano na renesansową rezydencję biskupów i ruiny tej budowli możemy dziś oglądać.
Tak jak pierwszy zamek, obiekt był w kształcie (rzut) litery u otwartej na stromą skarpę wzgórza. Niewiele się zachowało z dużego pałacu, obecnie (2023 r.) prowadzone są badania archeologiczne obiektu, które na pewno wzbogacą wiedzę o tym obiekcie.
Zachowały się nieliczne detale: piękny renesansowy portal z czerwonego, tumlińskiego piaskowca oraz kilka obramowań okien z symbolem biskupa.
Próg portalu ma dwa wklęśnięcia powstałe w miękkim piaskowcu od kół przejeżdżających karet i wozów.
Obecnie (2023 r.) na zamku trwają prace remontowe mające częściowo odrestaurować część ruiny.
BODZENTYN – ołtarz kościoła
p.w. Świętego Stanisława Biskupa
Ołtarz drewniany ze złoceniami wykonany był połowie XVI wieku
dla katedry wawelskiej – dwie figury świętych po bokach to Stanisław
i Wacław, są oni patronami wawelskiej katedry. Ołtarz ma formę „rzymskiego” łuku tryumfalnego, projektował go Giovanni Cini,
wspaniały obraz prawdopodobnie malował Petrus Venetus.
Ten obraz, a właściwie koński zad widoczny na pierwszym planie,
był przyczyną przeniesienia obrazu do kieleckiej katedry, a potem do Bodzentyna. Mieszczanie krakowscy nie chcieli modlić się patrząc na odwróconego tyłem konia, i dobrze, dzięki temu możemy podziwiać wybitne dzieło w Bodzentynie, a w Krakowie i tak jest co podziwiać. Szczególnie plastycznie niemal trójwymiarowo wygląda postać ukrzyżowanego Chrystusa. Jak bardzo zmienił się styl malowania
w stosunku do gotyku możemy zobaczyć porównując ten obraz
z gotyckim tryptykiem (też dzieło wybitne) znajdującym się w ołtarzu nawy bocznej (fot. niżej).
